Render contas ou pagar rendas?
A difusión do déficit de 2015 nas contas públicas: unha nova versión da España rendista
As contas públicas volven a saír a escea. E de novo cada quen interpreta a partitura como lle convén. Os titulares na prensa galega que daban conta da publicación dos datos do déficit público do sector público do Estado español afanábanse, para alén de reflectir as cifras, en salientar a avultada magnitude das cifras de Catalunya, para insistir na diatriba contra o soberanismo catalán, e de paso resaltar a xestión dilixente do Goberno de Feijoo, como alumno avantaxado no manexo dos fondos públicos.
Conviría precisar, porén, a corrección desa lectura se partirmos dunha premisa, dogmática para o PP galego e os mensaxeiros que ampulosamente aplauden a súa política, cal é a de asumir que o marco institucional e político vixente, cun Estado omnipotente que só posibilita unha descentralización administrativa na periferia, é o único posíbel. Nese contexto, efectivamente o Goberno galego actúa como se fora un delegado eficaz: tanto me dás, tanto gasto, nunca cuestionando se merezo máis, se a parte recibida é equivalente á riqueza, potencialidade e necesidades de Galiza. Xustamente o contrario que están a facer outras nacións, sinaladamente Catalunya, que optou por unha estratexia de pór en evidencia as contradicións do modelo institucional actual, porque precisamente ten vontade de loitar para superalo. Eis a diferenza principal, mentres o emperador actual da Galiza e o seu coro mediático decretan unha especia de “nessum cogitare”, que “ninguén pense noutro modelo diferente”, e vixían a para que non se inocule dito pensamento alternativo nas galegas e galegos, alimentándoos con nesgadas informacións que ocultan o transfondo real e desvían o enfoque para aproveitar seguir tirando do seu argumentario editorial contra posicións políticas que defenden unha fonda mudanza institucional e política no seo do Estado español.
As desviacións no déficit en 2015, que agora se constatan, estaban cantadas, porque os obxectivos iniciais foron trazados polo Ministerio de Facenda en beneficio propio. Simplemente lembrar que o marco acordado entre o Estado español e a Unión Europea para cumprir coa ortodoxia económica neoliberal admitía unha limitada capacidade de déficit nos vindeiros anos. De dita capacidade, para 2015, a Administración central absorbeu case o 70 por 100, cedendo unicamente o 14 por 100 á Seguridade Social e o 16 por 100 ás Comunidades Autónomas, deixando ás entidades locais á marxe, obrigándoas á máxima ortodoxia de ter que equilibrar ingresos e gastos sen poderen incorrer en déficit.
Isto contrastaba co gasto público que asume cada nivel do sector público. A comezos do proceso de descentralización do gasto público que acompañou as primeiras transferencias de competencias, a Administración central mantivo o 45 por 100 do gasto público, a Seguridade Social o 25 por 100, as Comunidades Autónomas o 20 por 100 e as entidades locais unha participación do 10 por 100. Na actualidade, estímase que en termos agregados, a distribución do gasto público é a seguinte: o Estado xestiona o 50 por 100, dentro do cal o 30 por 100 corresponde á Seguridade Social, e do 20 por 100 restante, o 40 por 100 son transferencias a outras administracións, isto é, a Administración central ten un papel financiador doutras administracións porque mantén o control dos ingresos tributarios. As entidades locais manteñen o 13 por 100 do gasto público, e as Comunidades Autónomas pasaron a xestionar arredor do 35 por 100 do gasto público, sobre todo centrado en servizos públicos básicos, pois en case todas o peso da sanidade, educación e servizos sociais absorben un promedio do 70 por 100 do seu orzamento.
A principal causa, polo tanto, da desviación é a trécola de Montoro á hora de fixar a capacidade de déficit, pois a Administración central, que apenas xestiona 1 de cada cinco euros do todo o gasto público asignouse máis de dous terzos da capacidade de déficit, mentres que as institucións con maior peso da política social, tanto as deben atender prioritariamente servizos públicos esenciais (Comunidades Autónomas) como as pensións e prestacións sociais (Seguridade Social) apenas podían estirar os seus orzamentos para atender as crecentes necesidades sociais, produto do incremento das desigualdades que acrecentou a crise económica.
Por riba desta análise tecnocrática, hai unha conclusión política máis comprensíbel. Non é un síntoma, senón outra demostración de quen ten o poder e como o exerce. Un Estado unitario e centralista que reserva para o Goberno central as decisións esenciais á hora do gasto público, pois á ampla capacidade de determinar os ingresos públicos -dado que coa salvedade de Euskadi e Navarra, a política fiscal e a súa recadación está vedada á Comunidades Autónomas- agora súmase a potestade de fixar un tope de gasto. E como colofón de remate, permítese enviar cartas instigando a recortar gasto nas Comunidades Autónomas, que ha de ser case necesariamente social polo enorme peso dos servizos públicos nas súas competencias. Nese marco a asunción de competencias é un papel mollado, pois o seu exercicio ten un contido material que precisa dun soporte económico. É absurdo concluír que un menor non emancipado ten plena autonomía polo simple feito de ter asignada unha paga dos seus proxenitores que ademais lle limitan procurarse outros ingresos por si mesmo. Pois do mesmo xeito, non se pode soster que institucións políticas que teñen taxado os ingresos que reciben e cunha ríxida supervisión do seu gasto poden desempeñar unha mínima autonomía.
Por outra banda, é a constatación da España rendista, do Estado construído para garantir en primeiro termo un estatus para determinadas elites e territorios, tecendo un modelo institucional e económico que o asegure contra vento e maré. Como se dixo, as cartas para retallar envíanse á periferia, aínda que afecte a políticas sociais, así o está decretado no marco vixente. Nunca se remesarán a departamentos do Estado central, a Defensa para reducir drasticamente gasto militar, á Casa Real para acomodarse á nova situación económica, aos organismos burocráticos e nada produtivos da administración central. A metrópoli sempre a salvo. Non é casual que a colisión á hora de determinar se Catalunya podía ter capacidade fiscal plena provocara un sinistro total do modelo constitucional de 1978, pois iso suporía unha perda importante de control sobre recursos públicos sobre os que ordena e reparte o Estado, e polo tanto non se podería seguir apropiando en parte para esa estrutura mastodóntica de Administración central que alimenta e engraxa outras estruturas económicas, mesmo a través da corrupción.
Na crise e na ortodoxia sobre o gasto público imposta pola Unión Europa, atopou o centralismo español unha nova panca para cravar de novo as súas gadoupas. Non se trata de quen xestiona mellor, quen cumpre coas regras de gasto, quen é o alumno máis avezado e disciplinado co diñeiro público. En realidade, estamos a falar de quen obedece e quen non á España rendista, e está claro que Feijoo e os corifeos mediáticos que o acompañan son e serán sempre os primeiros, aínda que esa sumisión afunda a Galiza.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Nota da Fundación Bautista Álvarez, editora do dixital Terra e Tempo: As valoracións e opinións contidas nos artigos das nosas colaboradoras e dos nosos colaboradores -cuxo traballo desinteresado sempre agradeceremos- son da súa persoal e intransferíbel responsabilidade. A Fundación e mais a Unión do Povo Galego maniféstanse libremente en por elas mesmas cando o consideran oportuno. Libremente, tamén, os colaboradores e colaboradoras de Terra e Tempo son, por tanto, portavoces de si proprios e de máis ninguén.
As contas públicas volven a saír a escea. E de novo cada quen interpreta a partitura como lle convén. Os titulares na prensa galega que daban conta da publicación dos datos do déficit público do sector público do Estado español afanábanse, para alén de reflectir as cifras, en salientar a avultada magnitude das cifras de Catalunya, para insistir na diatriba contra o soberanismo catalán, e de paso resaltar a xestión dilixente do Goberno de Feijoo, como alumno avantaxado no manexo dos fondos públicos.
Conviría precisar, porén, a corrección desa lectura se partirmos dunha premisa, dogmática para o PP galego e os mensaxeiros que ampulosamente aplauden a súa política, cal é a de asumir que o marco institucional e político vixente, cun Estado omnipotente que só posibilita unha descentralización administrativa na periferia, é o único posíbel. Nese contexto, efectivamente o Goberno galego actúa como se fora un delegado eficaz: tanto me dás, tanto gasto, nunca cuestionando se merezo máis, se a parte recibida é equivalente á riqueza, potencialidade e necesidades de Galiza. Xustamente o contrario que están a facer outras nacións, sinaladamente Catalunya, que optou por unha estratexia de pór en evidencia as contradicións do modelo institucional actual, porque precisamente ten vontade de loitar para superalo. Eis a diferenza principal, mentres o emperador actual da Galiza e o seu coro mediático decretan unha especia de “nessum cogitare”, que “ninguén pense noutro modelo diferente”, e vixían a para que non se inocule dito pensamento alternativo nas galegas e galegos, alimentándoos con nesgadas informacións que ocultan o transfondo real e desvían o enfoque para aproveitar seguir tirando do seu argumentario editorial contra posicións políticas que defenden unha fonda mudanza institucional e política no seo do Estado español.
As desviacións no déficit en 2015, que agora se constatan, estaban cantadas, porque os obxectivos iniciais foron trazados polo Ministerio de Facenda en beneficio propio. Simplemente lembrar que o marco acordado entre o Estado español e a Unión Europea para cumprir coa ortodoxia económica neoliberal admitía unha limitada capacidade de déficit nos vindeiros anos. De dita capacidade, para 2015, a Administración central absorbeu case o 70 por 100, cedendo unicamente o 14 por 100 á Seguridade Social e o 16 por 100 ás Comunidades Autónomas, deixando ás entidades locais á marxe, obrigándoas á máxima ortodoxia de ter que equilibrar ingresos e gastos sen poderen incorrer en déficit.
Isto contrastaba co gasto público que asume cada nivel do sector público. A comezos do proceso de descentralización do gasto público que acompañou as primeiras transferencias de competencias, a Administración central mantivo o 45 por 100 do gasto público, a Seguridade Social o 25 por 100, as Comunidades Autónomas o 20 por 100 e as entidades locais unha participación do 10 por 100. Na actualidade, estímase que en termos agregados, a distribución do gasto público é a seguinte: o Estado xestiona o 50 por 100, dentro do cal o 30 por 100 corresponde á Seguridade Social, e do 20 por 100 restante, o 40 por 100 son transferencias a outras administracións, isto é, a Administración central ten un papel financiador doutras administracións porque mantén o control dos ingresos tributarios. As entidades locais manteñen o 13 por 100 do gasto público, e as Comunidades Autónomas pasaron a xestionar arredor do 35 por 100 do gasto público, sobre todo centrado en servizos públicos básicos, pois en case todas o peso da sanidade, educación e servizos sociais absorben un promedio do 70 por 100 do seu orzamento.
A principal causa, polo tanto, da desviación é a trécola de Montoro á hora de fixar a capacidade de déficit, pois a Administración central, que apenas xestiona 1 de cada cinco euros do todo o gasto público asignouse máis de dous terzos da capacidade de déficit, mentres que as institucións con maior peso da política social, tanto as deben atender prioritariamente servizos públicos esenciais (Comunidades Autónomas) como as pensións e prestacións sociais (Seguridade Social) apenas podían estirar os seus orzamentos para atender as crecentes necesidades sociais, produto do incremento das desigualdades que acrecentou a crise económica.
Por riba desta análise tecnocrática, hai unha conclusión política máis comprensíbel. Non é un síntoma, senón outra demostración de quen ten o poder e como o exerce. Un Estado unitario e centralista que reserva para o Goberno central as decisións esenciais á hora do gasto público, pois á ampla capacidade de determinar os ingresos públicos -dado que coa salvedade de Euskadi e Navarra, a política fiscal e a súa recadación está vedada á Comunidades Autónomas- agora súmase a potestade de fixar un tope de gasto. E como colofón de remate, permítese enviar cartas instigando a recortar gasto nas Comunidades Autónomas, que ha de ser case necesariamente social polo enorme peso dos servizos públicos nas súas competencias. Nese marco a asunción de competencias é un papel mollado, pois o seu exercicio ten un contido material que precisa dun soporte económico. É absurdo concluír que un menor non emancipado ten plena autonomía polo simple feito de ter asignada unha paga dos seus proxenitores que ademais lle limitan procurarse outros ingresos por si mesmo. Pois do mesmo xeito, non se pode soster que institucións políticas que teñen taxado os ingresos que reciben e cunha ríxida supervisión do seu gasto poden desempeñar unha mínima autonomía.
Por outra banda, é a constatación da España rendista, do Estado construído para garantir en primeiro termo un estatus para determinadas elites e territorios, tecendo un modelo institucional e económico que o asegure contra vento e maré. Como se dixo, as cartas para retallar envíanse á periferia, aínda que afecte a políticas sociais, así o está decretado no marco vixente. Nunca se remesarán a departamentos do Estado central, a Defensa para reducir drasticamente gasto militar, á Casa Real para acomodarse á nova situación económica, aos organismos burocráticos e nada produtivos da administración central. A metrópoli sempre a salvo. Non é casual que a colisión á hora de determinar se Catalunya podía ter capacidade fiscal plena provocara un sinistro total do modelo constitucional de 1978, pois iso suporía unha perda importante de control sobre recursos públicos sobre os que ordena e reparte o Estado, e polo tanto non se podería seguir apropiando en parte para esa estrutura mastodóntica de Administración central que alimenta e engraxa outras estruturas económicas, mesmo a través da corrupción.
Na crise e na ortodoxia sobre o gasto público imposta pola Unión Europa, atopou o centralismo español unha nova panca para cravar de novo as súas gadoupas. Non se trata de quen xestiona mellor, quen cumpre coas regras de gasto, quen é o alumno máis avezado e disciplinado co diñeiro público. En realidade, estamos a falar de quen obedece e quen non á España rendista, e está claro que Feijoo e os corifeos mediáticos que o acompañan son e serán sempre os primeiros, aínda que esa sumisión afunda a Galiza.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Nota da Fundación Bautista Álvarez, editora do dixital Terra e Tempo: As valoracións e opinións contidas nos artigos das nosas colaboradoras e dos nosos colaboradores -cuxo traballo desinteresado sempre agradeceremos- son da súa persoal e intransferíbel responsabilidade. A Fundación e mais a Unión do Povo Galego maniféstanse libremente en por elas mesmas cando o consideran oportuno. Libremente, tamén, os colaboradores e colaboradoras de Terra e Tempo son, por tanto, portavoces de si proprios e de máis ninguén.
