• Artigos do colaborador
• Outros colaboradores
• Perfil do colaborador

• 
• 
• 
• 
• 

• 
• 
• 

04-04-2010

A batalla pola lingua e pola cultura forman parte do mesmo proceso: o combate pola nación

O momento da cultura

NÉSTOR REGO CANDAMIL

Estamos diante dun momento difícil para a cultura de Galiza, sen dúbida afectada pola crise económica mais, sobre todo,  acosada por un goberno que traballa á contra. Un goberno que, como sucede coa lingua, ten os obxectivos absolutamente marcados, e a actuación de palabra e obra de Roberto Varela responde a iso. Non vaiamos caer na trapela, como nos queren facer crer algúns medios,  de considerala como o resultado fortuíto da torpeza dun conselleiro inexperiente.

Porque claro, resultaría doado valorar as súas reiteradas declaracións de desprezo e minusvaloración da nosa cultura como simples metidas de zoco, como parecen considerar  algúns comentaristas que suxiren a Feijoo que substitúa o conselleiro por incapaz para xestionar a cultura galega.  Aínda  admitindo que, efectivamente, Roberto Varela peque de inexperiencia e que, mesmo sendo diplomático, careza do don da oportunidade, as súas afirmacións son da suficiente claridade e magnitude como para  poder pasar por produto do erro, do descoido ou mesmo de opinións persoais. As súas primeiras declaracións, ao pouco de baixar do avión que o traía da cosmopolita Nova Iorque,  nas que aseguraba  que a cultura galega limita e que é preferíbel falar de 'cultura feita en Galiza' para non nos cinxirmos á cultura feita en galego, é toda unha declaración de intencións.

Poñamos estas opinións  á beira das expresadas polo conselleiro de Educación,  Jesús Vázquez,  nas que  afirma que 'o galego non pode ser un muro que nos impida progresar' e veremos que responden ao mesmo criterio e aos mesmos obxectivos. É doado establecer o paralelismo e decatármonos de que na realidade o conselleiro de cultura está perfectamente escollido para o obxectivo que persegue o PP: demoler os sinais de identidade colectiva do pobo galego, aqueles que nos conforman como nación, entre os que sobrancean lingua e cultura. Así pois, a batalla pola lingua e a batalla pola cultura forman parte do mesmo proceso: o combate pola nación.

Así o entendeu desde sempre o nacionalismo, que situou en todo momento a loita cultural como parte da loita política e tivo no traballo cultural un alicerce fundamental para avanzar na conformación da conciencia nacional. Así o entende tamén o partido popular e, loxicamente,  obra en consecuencia.

Porque, como sucede coa ofensiva contra o galego, tamén na consellaría de cultura as declaracións de intencións -mesmo que teñan orixe no desprezo do propio  e no auto-odio-  van acompañadas de feitos.  Aí está a redución dos orzamentos destinados á programacións cultural; a diminución nun 25 % dos recursos de apoio ao libro galego mentres avanzan a posibilidade de axudas aos libros en español; a pretensión de eliminar as axudas á tradución e finalmente mermalas; a amputación dos premios nacionais da cultura; o maltrato ao teatro, ao audiovisual  e aos escritores; a supresión do Culturgal e dos espazos culturais da TVG ou a eliminación do programa da memoria.

A isto hai que engadir un Xacobeo que, mais unha vez, destina a maior parte dos recursos á contratación de artistas estranxeiros e secundariza a produción cultural propia, contribuíndo de paso a dar unha visión absolutamente deturpada do País aos nosos visitantes. E por suposto, a permanente omisión e ocultación dos referentes nacionais da nosa cultura. Velaí o 'esquecemento' institucional do 125 aniversario de Rosalía, ocasión inmellorábel para a divulgación da súa obra e da súa auténtica significación.  O mesmo esquecemento que se fai do centenario do profesor Carvalho Calero, co propósito de tentar agochar as súas posicións en prol dunha lingua galega viva integrada no sistema lingüístico galego-portugués. Ou o ritual, por inevitábel, tratamento da figura do poeta e patriota Uxío Novoneyra.

O relatorio, con certeza incompleto aínda, está feito coa intencionalidade clara de evidenciar a magnitude da acometida e de poñer posíbeis inxenuos -se aínda os houber- diante da pregunta clave: realmente podemos considerar todo isto ineptitude ou, pola contra, trátase dunha ofensiva en toda regra á que cómpre responder con todas as armas ao noso alcance?

A contenda crucial na que estamos inmersos en defensa do idioma non debe provocar nin inacción nin deixación na defensa da cultura galega. Moi polo contrario, unha e outra refórzanse mutuamente, como elementos que son do mesmo combate ideolóxico en defensa de Galiza e dos seus dereitos como pobo. Tampouco aquí podemos menosprezar o adversario nin ceder as posicións conquistadas.

É preciso, polo tanto, enfrontar decididamente a batalla pola cultura,  non só nas institucións, senón tamén na sociedade. Cómpre unha firme resposta social, política e mesmo creativa. É momento de impulsarmos unha cultura intencionalmente activa e comprometida, que latexe ao ritmo da nación.  É necesario tamén fortalecer os mecanismos que desde sempre posibilitaron a intervención social en defensa da cultura galega. Á beira de entidades nacionais de escritores, artistas e  profesionais da cultura,  existe un movemento asociativo cultural de base presente e activo en moitas vilas do País e mesmo, aínda que máis débil, nas cidades. Cómpre, polo tanto, reactivar ese tecido asociativo e darlle unha dimensión nacional como a mellor maneira de recuperar os referentes nacionais da nosa cultura e proxectalos cara ao futuro. Facer, en definitiva, a cultura que a nación precisa.

• 
• 
• 
• 
• 

• Valorar (10)
• 
• 
•